Sredinom XIII veka počela je da se vrši velika promena političkih odnosa na Balkanskom Poluostrvu. Grčki elemenat počinje ponovo da uzima maha. Nikejsko Carstvo, za vreme Jovana Vataca, vodi energičnu i u glavnom sve uspešniju borbu za vaspostavljanje Vizantije i ortodoksije u Carigradu. Najpre u savezu s Bugarima, a posle bez njih i protiv njih, oni osvajaju postepeno izgubljene pozicije na Balkanu. Od Bugara su oteli celu istočnu Maćedoniju oni, a zapadnu Grci iz Epira. Kad je stari oslepljeni car Teodor, davno oslobođen iz bugarskih ropstva, pokušao iz svog Vodena jednu akciju protiv Nikejaca, u vezi sa Epircima, dalo je to Vatacu dobrodošao povod da skrha i Epirce kao mogućne takmace i da posedne dobar deo Maćedonije i Arbaniju s gradom Krojom, 1253. god.

Pored Grka na južnom delu Balkana, jaku političku aktivnost pokazuju, u isto vreme, i Mađari na severu. Oni se upliću u bugarske međusobice i od 1246. god. Bela IV se naziva "kraljem Bugarske". Oko 1247. god. Mađari stvaraju mačvanski banat ispod Save i za prvog upravnika postavljaju kraljeva zeta, černigovskog ruskog kneza Rostislava Mihajlovića, koji pored Mačve dobija još severoistočni kraj Bosne sa Soli i Usorom. Posle smrti bosanskog bana Ninoslava (+ iza 1250.), Mađari su, iskoristivši tamošnje nerede izazvane najverovatnije verskim sukobima, ušli s vojskom u Bosnu i pokorili je. Kralj Bela pisao je papi 11. novembra 1253. god., kako ima posla s jereticima Bugarske i Bosne "protiv kojih se upravo sad borimo s našom vojskom". Posle poraza bosansko je područje bilo razdeljeno u više manjih banata i oblasti, koje je kao od milosti delio mađarski kralj. U samoj užoj, staroj Bosni, posle ove borbe, javlja se kao ban neki Prijezda, verovatno onaj isti Ninoslavljev rođak iz 1233. god. Njega docnije članovi porodice smatraju kao rodonačelnika dinastije Kotromanića. U pismima mađarskog kralja on se naziva kao "fidelis noster" ("naš verni"), a imao je, dobijene od njega, i posede van Bosne, oko Gornjeg Miholjca. Da je prema Mađarima bio u pravom vazalskom odnošaju svedoči činjenica, da 1260. god. njegove čete sudeluju u mađarskoj vojsci, kad je ta ratovala sa češkim kraljem Pšemislom Otokarom II. U isto vreme Mađari su se dali osetiti i u Humu. Župan Radoslav humski, sin kneza Andrije, dotle raški vazal, beleži se kao "veran kletvenik gospodinu kralju ugarskomu".

Kralja Uroša svi ovi događaji nisu s početka neposredno pogađali. Njegovi prvi sukobi behu sa malom Dubrovačkom Republikom, koja je, izuzetno, u ovoj prilici htela da vodi politiku velikog stila i da uđe i u opasnije avanture. Povod za sukob bilo je nekoliko (agitacija Vladislavljeve žene, zemljišna pogranična pitanja na trebinjskoj granici, trgovačke povlastice i dr.), ali je najvažnije sporno pitanje bilo o pravima i posedima dubrovačke i barske katoličke arhiepiskopije među Srbima. Pitanje je uz verski dobilo i čisto politički karakter. Kralj Uroš, sasvim prirodno, pomagao je nastojanja barske arhiepiskopije iz jasnog razloga, što je želeo da katolička crkva Srbije bude pod vlašću njegova, a ne tuđeg podanika. Kralj Uroš nije zastupao isključivu pravoslavsku tradiciju Sv. Save, možda po tom što je bio sin Ane Dandolove, a svakako pod uticajem svoje žene Jelene, koja je bila iz vrlo ugledne ali bliže nepoznate francuske porodice. Anžujska dinastija naziva je "svojom dragom rođakom" i nema sumnje da je s njom u nekoj vezi. U Primorju je bilo dosta katolika; Uroš je prema njima bio predusretljiv, a kraljica Jelena, koja se udala za Uroša oko 1245. god., bila im je pravi zaštitnik. Uroš je hteo da zadovolji svoje katoličke podanike i da na papinoj kuriji izradi nepreporno priznanje barske arhiepiskopije, koje joj je od sredine XII veka bilo oduzeto, 1199. god., za Vukana Nemanjića, obnovljeno i posle opet osporeno. Dubrovačka Republika čuvala je prava svoje crkve s upornošću punom energije. U interesu tobože starih i stečenih prava obe su crkve, i barska i dubrovačka, izvršile u to vreme čitav niz falzifikata papinskih povelja. God. 1247. izradiše Dubrovčani na papskoj kuriji, da se barski kaptol podvrgne dubrovačkoj crkvi. Kad je u maju te godine došao dubrovački kanonik Matej u Bar, da izvrši rešenje, naišao je tamo na nepredviđen otpor. Barski kaptol izjavljivao je, da on ne priznaje to rešenje, a puk i klirici uzrujano su vikali: "Šta se nas tiče papa? Naš je papa gospodin naš kralj Uroš!" Sin gradskog kneza s nekoliko mladića morao je lično da sprovede Dubrovčane do pristaništa, da ih ne bi razjarena svetina i telesno napala. Ovakvo držanje katoličnog elementa daje najbolje svedočanstvo o uspehu tolerantne politike kralja Uroša. Ma koliko se uzimalo u obzir, da su se Barani ovako držali jer su bili u pitanju njihovi lokalni interesi i patriotizam mesta, ipak bi teško bilo verovati, da će jedna katolička općina pretpostaviti jednog kralja šizmatika papi, ako taj kralj i njegova politika doista to ne zaslužuju. Obavešten o toj stvari papa, za čudo, nije osudio toliko Barane koliko Dubrovčane. Vodeći u prvom redu računa o interesima crkve, a nešto i iz političkih razloga, papa je 1248. god. imenovao za barskog arhiepiskopa jednog veoma cenjenog crkvenog misionara i svog prijatelja Jovana de Plano Karpili. Njemu je poverio da tačno prouči ovaj spor