Oktoih prvoglasnik
Pojava
štamparije u srednjovjekovnoj Crnoj Gori, poslednjoj slobodnoj državi
na Balkanu pred turskom najezdom, predstavlja svojevrstan kulturni
fenomen evropskih razmera. Gospodar Crne Gore, Đurđe Crnojević,
kupuje u Veneciji štamparsku presu sa pokretnim slovima i počinje
da štampa bogoslužbene knjige. Prva knjiga koja je iz ove štamparije
izašla januara 1494. godine jeste
Oktoih prvoglasnik.
Oktoih prvoglasnik štampan je na papiru u dve boje - crvena i crna
i ukrašen inicijalima i zastavicama, koji su koncipirani u duhu
renesanse uz tradiciju stare rukopisne knjige. Broji 269 listova
veličine 254 x 186 mm. Odlikuju ga najviši dometi štamparstva XV
veka i po grafičkoj lepoti ne zaostaje iza venecijanske produkcije
toga vremena.
Štampanje i ukrašavanje Oktoiha izvelo je sedam monaha pod budnim
okom jeromonaha Makarija u štampariji poznatoj kao Crnojevića štamparija,
prvoj južnoslovenskoj ćiriličnoj štampariji i prvoj državnoj štampariji
na svetu. Oktoih je štampan u relativno velikom broju, od kojih
se do danas sačuvalo 105 primeraka. To ukazuje na želju izdavača
da knjiga bude distribuirana i u okolne prostore, koji su se nalazili
pod turskom okupacijom i time doprinese očuvanju nacionalne i verske
svesti porobljenih naroda.
Jedan od bolje očuvanih primjeraka Oktoiha prvoglasnika čuva se
u biblioteci Narodnog muzeja na Cetinju.
Knjiga je zavedena u inventaru Narodnog muzeja, br. 16828 i time
stavljena pod zaštitu Zakona kao izuzetno značajan pokretni spomenik
kulture.
