I župan i vladari bili su u svojoj vlasti ograničavani donekle starom ustanovom narodnih sabora. Od župskih skupština, proširivanjem teritorija, razvijali su se državni sabori, jedna ustanova koja je bila potpuno tuđa savremenoj Vizantiji. Vlast tih sabora i njihov ugled bili su dosta veliki. Nemanja je na saboru, posle duge diskusije i otpora sabranih, donosio odluke o gonjenju jeretika; na saboru se odrekao prestola i utvrdio nasleđe; Dušanov zakonik objavljivan je na saboru. Na Nemanjin sabor bili su pozvati: pristavnici, knezovi, vojvode i vojini. Na saboru pred smrt kralja Dragutina bili su prisutni svi episkopi i igumani i sva vlastela njegove države. U slično sastavljenim saborima vršeni su i izbori arhiepiskopa. Seljacima saborisanje bez učešća vlasti nije bilo dozvoljeno od vremena Dušanova Zakonika; s učešćem vlasti, da saslušaju izvesne naredbe ili da pomognu pri razgraničavanjima ili u drugim lokalnim pitanjima, seoski se zborovi javljaju i docnije. Oblik i izgled malih plemenskih sabora poznat nam je iz opisa poljičkih skupština kod Spljeta. Poljičani su poreklom iz Bosne. Njihove skupštine, održavane pod vedrim nebom, pod Gracom kod Gate, sačinjavala su samo plemenita gospoda toga kraja, koja su se skupljala na određeno mesto, "zborišće", gde su raspravljala o uređenju i zakonima svoje oblasti i vršila sudsku vlast. U naročitim slučajevima i tu se docnije sazivao "zbor podimski", t. j. sa prestavnicima svake kuće, u kojoj ima živih ljudi ("po dimu"). Pomen o takvim plemenskim skupštinama u Paštrovićima ima i Ljubiša u svom Kanjošu Macedonoviću: "Na sred primorja opštine paštrovske ima jedna mala luka, pusto žalo, koju ljudi i dan današnji zovu Drobnijem Pijeskom. To je zemanom bivalo mjesto gdje se narod kupio na zbor i na odluke... Četiri suđe i dvanaest vlastela, od svakog plemena po jedan čovjek, slobodno i na porođe izabrani, sjedili bi pod jednom međom vrh pijeska, a ostali domaćini jedan do drugoga po pijesku, i tu vijećali i sudili o najvažnijema poslima". Bez bliže oznake ko u njima učestvuje navode se česti zborovi u staroj trebinjskoj oblasti. Kako se jednom prilikom, u jednoj poruci (1463. god., porte nobilium et sbori de Trebigne), rastavljaju plemići od zbora izgleda da je ovaj bio sastavljen od prostog puka. Skupština u Kučima bivala je obično na Markov Dan, na visoravni Rogama. Na nju su dolazili svi vojnici iz plemena, naoružani. Od XVI veka, posle turskih osvajanja, takvih zborova biva sve manje. U starom opsegu i značaju javljaju se samo pred neke velike akcije ili od nevolje. Ali se ustanova pamti. U Drobnjacima još se i sad zna "Zborna Glavica". Kod Gacka postoji "Zborna Gomila", "na koju se sastajao narodni sabor u prastaro vreme". Kroz sve vreme robovanja pod Turcima saborom se stalno zvao narodni skup kod crkve u izvesne praznike. Narodni sabor obeležio je 1804. u Orašcu i početak Prvog Ustanka i datum stvaranja obnovljene Srbije.

Već za stare Slovene zabeležio je Jordanis u VI veku, da im se "imena menjaju prema različitim porodicama i mestima". Ta osobina plemenskog uređenja javlja se još uvek kod Južnih Slovena. Već je K. Jiriček istakao, kako su izvesna plemena potisnula svojim nazivima imena ranijih oblasti; tako se mesto župa Vrsinje, Onogošt ili Papratna javljaju Zupci, Nikšići, Mrkojevići. I među samim brastvima dosta su česte izmene naziva pojedinih rodova. Narodno predanje pamti donekle te veze, ali ih dosta često meša i pretvara u legendu. Ipak, dadu se na više strana pratiti čitavi nizovi rodova iz jedne stare porodice. U neretvanskoj Krajini živelo je čuveno pleme Kačića – Grci ga zovu čak "narod" – čije pleme ide vrlo daleko. Od njega potiču mnoga brastva, historijski potpuno autentična: Miošići, Žarkovići, Andrijaševići, Stipići, Petkovići, Bartulovići i dr. U trebinjskoj oblasti moćno beše brastvo Ljubibratića, koje se pod tim imenom pominje od XIV veka. Već 1432. navodi se pet linija toga roda: Ljubišići kao najvažniji, zatim Medvjedovići, Dabiživovići, Dobruškovići. U Popovu se od 1342. pominju Nikolići, čija prezimena posle nalazimo kao Vukosaliće, Bogišiće, Grgureviće. Crnogorska dinastija Petrovića izvodila je svoje poreklo od neke bosanske loze, koja da je preko Nikšića i Banjana stigla pod Lovćen. Kao rodonačelnici njihova brastva označavana su dva brata: Rajič, od koga su Radonići, Žutkovići i dr., i Heraka, od koga su sami Petrovići, Popovići, Kustudije i još neki.

Plemenske organizacije slične našima imaju još i danas od balkanskih naroda samo Arnauti sa svojim fisovima. Nema sumnje, da je u obe organizacije, na tako bliskom i geografski istovetnom terenu, bilo dosta uzajamnih uticaja. Kuči se, u ostalom, i smatraju kao neki prelaz od Srba Arnautima, kao i Klimente prelaz od Arnauta Srbima.

Od naših pokrajina nikakva traga razvijenijoj plemenskoj organizaciji nema u istočnoj Srbiji i Maćedoniji, kao ni u Slavoniji i savskoj dolini. Glavni uslov za to biće najpre i ponajviše u samom terenu, gde je, u bogatim i širokim dolinama, prosto nemoguće provesti onako prirodno razgraničenje plemena i župa, kakvo su davali klanci i uvale dinarskog sistema. Drugi je, isto tako važan, razlog i taj, što je pomeranje stanovništva u tim dolinama, kao glavnim prometnim putevima i kao zbog bogastva naročito privlačnim tačkama, bilo mnogo intenzivnije, nego u sporednim i teže pristupačnim zapadnim gorama. Razbijeni tip tamošnje grupacije slovenske dokumentuje se, među ostalim, naročito i tim, što su postali apsolutno pasivna podloga bugarskih osvajača i što ne mogoše da stvore nigde nacionalne državne organizacije sa svojim naturenim plemenskim karakterom. Države Srba i Hrvata nastale su u području dinarske i plemenske sisteme.

Čitavo balkansko područje koje su naselili Sloveni zvalo se, prema našem opštem nazivu, "slovenska zemlja", "Slovenska", Sclavenia i Sclavonia, ili Šk’inikea. U mletačkim, dubrovačkim i kotorskim latinskim dokumentima čitavo slovensko područje od Primorja do Vardara, čak i za vreme kad su se u unutrašnjosti jasno razaznavale državne diferencijacije Srba i Hrvata, zvalo se Sclavonia. To je područje slovenskog naselja za razliku od romanskog. U Kotoru i Dubrovniku od kraja XIII veka oznaka Sclavonia sužava se često na oznaku Srbije. Inače, trag tog starog naziva očuvan je i danas u imenu pokrajine Slavonije.